Yoğun işçi göçü alan ülkemizde yabancı uyruklular için Türkiye’de çalışma şartları iyileştirilerek kanunsuz hareketler önlenmektedir. Kaçak göçmenlerin ve yasal yollarla ülkeye giren yabancı uyrukluların çalışma ve oturma izinleriyle ilgili olarak düzenlemeler gerçekleştirilmiş olup yabancı uyruklular için Türkiye’de iş imkanları oluşan talebi karşılamaktadır.
Hukukta Yabancı İşçi İstihdamı
1980’li yıllardan bu yana yoğun dış göç alan Türkiye, özellikle 1990’lı yıllardan sonra, başta Karadeniz Ekonomik İş Birliği üyesi ülkelerden işçi göçü almaya başlamıştır. Bu durum yabancı uyrukluların istihdamı konusunda yeni bir politika belirleme mecburiyeti doğurmuş ve belirli kanunlarla bu duruma hukuki düzenleme getirilmiştir. Yabancıların ülkemizde çalışmasına ilişkin yaklaşık 70 adet yasa, tüzük, yönetmelik, talimatname ve Bakanlar Kurulu kararı bulunmaktadır. Yabancı uyruklular için Türkiye’de çalışma şartları iyileştirilerek, yasadışı hareketleri engellemek üzere 2003 yılında Yabancıların Çalışma İzinleri Hakkında Kanun hazırlanmıştır. Bu kanunun yürürlüğe girmesinin ardından; Türkiye’de çalışma izni başvuru sayısı 10 binden 80 bine ulaşmıştır. Vasıf düzeyi yüksek pozisyonlarda yer alan yabancı uyruklu çalışanların artması ve ülkemizin yabancı yatırımcılar için cazibe merkezi halini alması dolayısıyla 2016 yılında Uluslararası İş Gücü Kanunu yürürlüğe girmiştir. Bu kanun, Türkiye’de çalışmak isteyen gerçek ve tüzel kişilerin yanında staj ve mesleki eğitim görmek isteyenleri de kapsamaktadır. Çalışma izni başvuruları değerlendirilirken, yabancı uyrukluların tüm meslekleri icra etme hakkı olmadığı belirtilmektedir. Yalnızca Türk vatandaşlarının çalışabileceği alanlara yapılan başvurular kabul edilmemektedir.
Yabancı Uyruklular Türkiye’de Hangi İş Kollarında Çalışmaktadır?
Vasıfsızlar daha çok ev hizmetleri çatısı altında toplanan hasta ve yaşlı bakıcılığı, çocuk bakıcılığı, ev temizliği, inşaat işçiliği gibi işleri tercih ederken meslek sahibi olanlar farklı alanlarda da istihdam edilebilmektedir. Ancak yabancı uyrukluların çalışması yasak olan bazı iş kolları da mevcuttur. Ancak bu yasaklar Türk soylu yabancılar için geçerli değildir.
Ev Hizmetlerinde Çalışan Yabancı Uyruklular İçin Türkiye’de Çalışma Şartları
Yabancı uyruklular için Türkiye’de çalışma şartlarıhem iş vereni hem de çalışanı ilgilendiren bir konudur. Evinde yabancı uyruklu personel çalıştırmak isteyenler için çalışma ortamının Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın yabancı uyruklu personel çalıştıracak evlerde aradığı kriterlere uygun olması gerekmektedir. Bu bağlamda, ev hizmetleri kapsamında yabancı uyruklular için yalnızca yaşlı, hasta ve çocuk bakımına izin verilmektedir. Yaşlı bakımında bakımı yapılacak kişinin 65 yaş üstü olması, hasta bakımında hastalığın doktor tarafından kanıtlanmış olması, çocuk bakımında ise çocuğun 11 yaşından küçük olması zorunlulukları aranmaktadır. Ayrıca, fiziksel bir güç gerektirmiyorsa ev hizmetlerinde yalnızca bayan personel çalıştırılabilir.
Yabancı İşçi Çalıştırma Şartları
-E-imza
-Her yabancı işçi için 5 Türk işçi
-Ödenmiş sermaye alt limiti
-Kurumlar vergisi beyannamesi
-Vergi ve SGK borcu olmadığına ilişkin belge
-Faaliyet belgesi
-İş sözleşmesi
-Vergi levhası örneği
-Son ay tahakkuk fişi ve SGK bildirgesi
Yabancı Uyrukluların Çalışamayacağı Meslek Grupları
-Eczacılık
-Dişçilik
-Ebelik
-Veterinerlik
-Karasuları içinde kaptanlık, ihracatçılık, dalgıçlık
-Avukatlık
-Noterlik
-Katiplik
-Gümrük müşavirliği
-Güvenlik hizmetleri
Çalışma İzni Nedir?
Yabancı uyruklular için Türkiye’de çalışma şartları arasında en önemlisi çalışma iznidir. Çalışma izni; Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’ndan alınması gereken izindir. Alınacak izin için hazırlanacak belgeler, işçinin çalışacağı sektöre göre değişiklik gösterir. Şartların sağlanması ve çalışma izni alınması halinde bu aynı zamanda oturma izni yerine de geçecektir. Ancak oturma izni çalışma izni yerine geçmemektedir. İzinsiz çalışan yabancı uyruklular için işveren de çalışan da para cezası ödemek zorundadır. Yabancı uyruklu çalışma izni; süreli çalışma izni, süresiz çalışma izni, bağımsız çalışma izni, istisnai çalışma izni olarak farklı türlere ayrılmaktadır.
