Üç buçuk yıldır yürürlükte olan İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununun iş güvenliği açısından iş hayatına yepyeni bir perspektif getirdiği aşikâr bir durum. 6331 sayılı Kanunla bütün işyerlerinin iş sağlığı ve güvenliği profesyonellerinden hizmet alması gerekliliği doğmuş durumda. Zorunlu hale getirilen bu kanun için öngörülen geçiş süreci 1 Temmuz 2016 itibarıyla tamamlanacak. Ve buna göre artık bütün işyerleri iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimlerinden hizmet almaya başlayacak. Dolayısıyla, yarından itibaren sigortalı kapıcı çalıştıran apartmanlarda bile iş güvenliği uzmanı olmak zorunda.
Sınıflandırma Nasıl Olacak?
1 Temmuz’dan itibaren başlayacak olan uygulamada İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’na göre işyerleri üç sınıfta gruplandırılıyor. Buna göre işyerleri, çok tehlikeli, tehlikeli ve az tehlikeli olarak işyerleri üçe ayrılmış durumda görünüyor. Hangi işletmeler hangi sınıfa giriyor? İnceleyecek olursak:
Çok tehlikeli sınıfta fabrikalar, tersaneler ve şantiyeler var.
Tehlikeli sınıfta ise imalathaneler ve orta ölçekli işletmeler yer alıyor.
Az tehlikeli sınıfta ise süpermarketler, manavlar, ofisler bulunuyor.
Bu durumda 1 Temmuzdan başlayarak kamu kurumları ve az tehlikeli sınıfta yer alıp 50’den az çalışanı bulunan işyerleri için de uzman ve hekim görevlendirme zorunluluğu başlayacak. Yani, uzman ve hekimler, yarın devlet dairelerinde ve bakkallarda bile işbaşı yapacak.
Apartmanlar Ne Alaka?
İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nun kapsamında net olarak ifade edilen tarif şu: “Kamu veya özel sektörde faaliyet gösteriyor olması fark etmeksizin bütün işyerleri” şeklindeki hüküm, tek bir çalışanı bulunan apartmanlar, bakkallar ve muhasebe bürolarının da 1 Temmuz’dan itibaren iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi görevlendirmesi yapmak zorunda olduğunu gösteriyor. Görevlendirme yapmayan işyerleri 6 Bin TL’den 19 Bin TL’ye ulaşan para cezaları ile karşılaşabilirler. Öyle ki:
Çok tehlikeli sınıfta 50’den fazla çalışanı olan bir işyeri iş güvenliği uzmanı görevlendirmezse her ay için 19 bin 533 TL idari para cezası ödeyebilir.
Küçük ve az tehlikeli işletmeler için de uzman ve hekim görevlendirmeyen işyerlerini her ay için 13 bin TL idari para cezası bekliyor.
Bu cezalar küçük işyerlerinin konuyla ilgili olarak sorumluluklarını derhal yerine getirmeleri için caydırıcı nitelikte görünüyor. Aksi takdirde, dükkânlarını kapatmak zorunda bile kalabilirler.
Sertifika İle Uzmanlık Alınır Mı?
Her şeyde olduğu gibi bu konuda da sertifika programları açılmaya başlandı. Yani 10’dan az çalışanı bulunan az tehlikeli işyerlerinin işveren veya işveren vekilleri kendi işyerlerinin uzmanı olabiliyorlar. Bunun için sadece Anadolu Üniversitesi ile Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın imzaladığı protokol çerçevesinde açılmış olan sertifika programına kendi işyerinin uzmanı olmak isteyen işveren veya işveren vekillerinin katılımı gerekiyor. Sertifika programı açık öğretim yoluyla yürütüldüğünden, programa katılacak kişilerin bir yere bağımlı olmaları da söz konusu değil. Program sonunda yapılacak sınavda başarılı olan işveren veya işveren vekilleri kendi işyerlerinin uzmanı olabiliyor. Bu sayede, kendisi ya da vekili yoluyla sertifika alan işletmeler ekstra bir maliyete katlanmamış ve iş sağlığı ve güvenliği konularında bilinçlenmiş personel bulundurmuş oluyorlar. Bu kadar önemli bir konuda Açık öğretim yoluyla edinilecek bilgiler ne kadar verimli olur? İşyerinde olması muhtemel kazaları açık öğretim sertifikalı biri ne derece önleyebilir? Tüm bunlar elbette benim merak ettiklerim.
Uzman Olmadan Kaza Olursa İşverenin İşi Zor
Türkiye’deki işyerlerinin yüzde 85’inin 10’dan az çalışanı bulunuyor. Bu işyerlerinin önemli bir bölümü de az tehlikeli sınıfta yer alan işyerleri. Bu yüzden işverenlerin konuyla ilgili planlamalarını yaparak ivedilikle harekete geçmeleri gerekiyor. 1 Temmuz’dan itibaren görevlendirme yapmayan işverenler ciddi sorunlarla karşılaşacaklar. Öte yandan, iş güvenliği uzmanı görevlendirmeyen işyerlerinde çalışanların iş kazası ve meslek hastalığı riski artacağı için işveren yalnızca idari para cezası ile değil, iş kazası sonrası maddi ve manevi tazminatlarla da karşı karşıya kalabilir.
